EMEKLİLİK SEBEBİYLE İŞ SÖZLEŞMESİNİN FESHİ ve COVID-19 SALGINI NEDENİYLE GETİRİLEN İŞTEN ÇIKARMA YASAĞI KAPSAMINDA DEĞERLENDİRİLMESİ

Mülga 1475 Sayılı İş Kanunu’nun 14. Maddesinin 5. fıkrasında; yaşlılık aylığı bağlanması için gerekli sigortalılık süresi ve prim ödeme gün sayısını tamamlayarak kendi istekleri ile işten ayrılan işçilerin kıdem tazminatı almaya hak kazanacağı hususu düzenlenmiştir.

İş Sözleşmesinin işçi tarafından emeklilik nedeniyle feshedilmesi ve bu feshin sonuçları, içinde bulunduğumuz Covid-19 salgını nedeniyle 7244 sayılı Kanun’la getirilen işten çıkarma yasağı kapsamında aşağıda soru-cevap şeklinde değerlendirilecektir.

1- Emeklilik Sebebiyle İş Sözleşmesinin Feshedilmesinin Şartları Nelerdir?
Öncelikle belirtmek gerekir ki; emeklilik sebebiyle iş sözleşmesinin feshedilmesi ve kıdem tazminatına hak kazanılabilmesi için gereken şartlar sigortalılık başlangıç tarihinde göre farklılık göstermektedir. Şöyle ki;

a) 15 Yıl 3600 Gün şartı:

Bir işçinin 15 yıl 3600 gün koşulu ile kıdem tazminatına hak kazanabilmesi için sigortalılık başlangıç tarihinin 08.09.1999 tarihinden önce yapılmış olması gerekmektedir.

İlk sigorta girişi 08.09.1999 tarihinden önce olanlar, 3600 gün sigorta primi yatırılmış olması ve 15 yıldır sigortalı olması koşulu ile iş sözleşmelerini feshedebilirler.

b) 25 Yıl 4500 Gün şartı:

08.09.1999 tarihinden sonra sigorta girişi bulunanlar 25 yıldır sigortalı olma ve 4500 gün sigorta primi ödemiş olma şartlarını sağladıklarında emeklilik nedeni ile feshe hak kazanabilecektir.

2- Yukarıda Sayılan Şartları Taşıyan İşçiler İş Sözleşmesini Nasıl Feshetmelidir?
Yukarıda belirtilen şartları sağlayan işçi, emeklilik nedeni ile fesih hakkını kullanmak istiyor ise; iş sözleşmesini feshetmeden önce sigorta müdürlüklerine başvurarak bu şartları sağladığını Kurum’dan temin edeceği belge ile ispat etmeli ve fesih bildirimini bu belge ile birlikte yapmalıdır.

3- Emeklilik Şartlarını Taşıması Nedeniyle İş Sözleşmesini Fesheden İşçiye Kıdem Tazminatı Ödenir Mi?
Mülga 1475 Sayılı İş Kanunu’nun 14/5. Maddesinde kıdem tazminatına hak kazanma koşullarından biri olarak emeklilik şartlarını taşıyor olmak sayılmıştır.

4857 Sayılı İş Kanunu'nun 120. maddesi yollaması ile, mülga 1475 Sayılı İş Kanunu'nun 14. maddesinin 11. fıkrası hükmüne göre, kıdem tazminatının gününde ödenmemesi durumunda yapılacak yargılama sonunda hakim, gecikme süresi için, ödenmeyen süreye göre mevduata uygulanan en yüksek faizin ödenmesine hükmeder. Faizin başlangıç tarihi, sigorta müdürlüklerinden alınan belgede belirtilen tarihtir.

4- Emeklilik Nedeniyle İş Sözleşmesinin Feshi Durumunda İşçiye İhbar Tazminatı Ödenir Mi?
Emeklilik nedeniyle iş sözleşmesinin feshedildiği durumda işçinin, ihbar süresi tanıma yükümlülüğü bulunmamaktadır. İşveren, işçiyi ihbar süresinde zorlayamaz; işçi de ihbar tazminatı talep edemez.

5- İşçi, Emeklilik Nedeniyle İş Sözleşmesini Sona Erdirdikten Sonra Başka Bir İş Yerinde Çalışabilir Mi?
Mülga 1475 Sayılı İş Kanunu’nun 14. Maddesinde; emeklilik nedeniyle iş sözleşmesinin sona erdirilmesi, kıdem tazminatına hak kazanma sebeplerinden sayılmıştır. Bahse konu düzenlemenin amacı, prim ödeme gün sayısı ve sigortalılık süresi yönünden emeklilik hakkını kazanmış olsa da, diğer bir ölçüt olan emeklilik yaşını beklemek zorunda olan işçilerin, bundan böyle çalışma olmaksızın işyerinden ayrılmaları halinde kıdem tazminatı alabilmelerini sağlamaktır.

Çalışma hakkı, Anayasada düzenlenmiş bir haktır. İşçinin iş sözleşmesini emeklilik nedeniyle sona erdirdikten sonra yeni iş bulması, bu hak kapsamında değerlendirilmelidir. Kanunla kendisine tanınan hakkı kullanan işçinin, ayrılmadan önce ve çalışırken iş bulduğu savunulmadığı sürece bu hakkını kullanması, hakkın kötüye kullanılması olarak değerlendirilemez.

6- İşçi Birden Fazla Kere Emeklilik Nedeniyle İş Sözleşmesini Sona Erdirebilir Mi?
Uygulamada Sosyal Güvenlik Kurumu, işçiye sadece 2 (iki) kere emeklilik nedeni ile kıdem tazminatı almaya hak kazandığına ilişkin yazı vermektedir. Bu sebeple işçi emeklilik nedeni ile fesih yoluna 2 (iki) kere başvurabilir.

7- Bu Durumda İşçiye Ödenecek Kıdem Tazminatı Nasıl Hesaplanır?
İşçi, iş sözleşmesini emeklilik nedeniyle feshettikten sonra o iş yerinde çalıştığı dönemde hak etmiş olduğu kıdem tazminatına hak kazanır. Dolayısıyla; işçi, iş sözleşmesini emeklilik nedeniyle ikinci kez feshetmek istediğinde, ikinci çalıştığı yerdeki süre üzerinden hesaplanacak kıdem tazminatına hak kazanır.

8- İşten Çıkarma Yasağı Süresince İş Sözleşmesinin Emeklilik Nedeniyle Feshedilmesi Mümkün Müdür?
Covid-19 salgınının istihdam üzerindeki olumsuz etkilerini önlemek amacıyla 7244 sayılı Kanun’la getirilen, iş veya hizmet sözleşmelerinin ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzeri sebepler dışında feshedilemeyeceğine ilişkin getirilen yasak işveren bakımından geçerlidir.

İşçi için getirilen fesih sınırlaması ise işten çıkarma süresi içinde işveren, işçiyi ücretsiz izne çıkarmak isterse işçi, ücretsiz izne ayrılması nedeniyle iş sözleşmesini haklı nedenle sona erdiremeyeceğine ilişkindir.

Emeklilik için yukarıda sayılan koşulların gerçekleşmesi durumunda iş sözleşmesi, işçi tarafından sona erdirilmiş olacağından işten çıkış yasağı kapsamında değerlendirilmeyecektir.